Huiseigenaren in de volkstelling van 1811 geïdentificeerd

door Henk Muntjewerff, 2024

 

Aan het begin van de negentiende eeuw staan ons meerdere bronnen ter beschikking over de bevolking van Paramaribo. De volkstelling van november 1811 verschaft inzicht in de gezinssamenstelling. De huurwaarde van 1812 geeft het aantal huizen en de welstand weer. Het hoofdgeld is gebaseerd op de gezinsomvang. In onderstaand artikel wordt uitgelegd hoe deze bronnen met elkaar zijn gecombineerd tot één bestand met een grotere bruikbaarheid.

 

Volkstelling 1811

In februari 2024 kwamen de scans van de volkstelling 1811 beschikbaar en is door mij een geheel nieuwe lijst van de vrije inwoners samengesteld. De volledige volkstelling staat nu op www.allesurinamers.org

 

In de volkstelling, onder Engels bestuur tot stand gekomen, staan de gezinshoofden met naam vermeld. Het gezin bestaande uit vrouw, kinderen en familie wordt daarbij met naam vermeld. Ook wordt hun etniciteit vermeld. Een woonadres voor de inwoners van Paramaribo ontbreekt, maar plantages als woonadres worden wel genoemd.

Er staan ook boedels in de lijst, vaak zonder gezinsleden. Dat komt omdat per huishouden tevens de onvrije personen met voornaam en etniciteit vermeld worden.

Er zijn 2166 gezinshoofden op een totale vrije bevolking van 5725 personen, waarvan 1562 eenpersoonshuishoudens.

 

Huurwaarde 1812

In de taxatie van de huurwaarde staan de huiseigenaren met naam vermeld. Van ieder adres wordt de eigenaar genoemd met de geschatte huurwaarde. Het betreft hier altijd het huis en erf als geheel, over de erfwoningen worden we niet ingelicht. De huiseigenaren worden zonder onderscheid des persoons genoemd.

Er zijn 1122 verschillende huiseigenaren voor 1631 adressen.

 

Hoofdgeld

Voor iedere inwoner van Suriname was hoofdgeld verschuldigd. Er waren drie categorieën:

voor een volwassene ƒ 2,50

voor een kind tussen 3 en 12 jaar ƒ 1,25

voor een kind tussen 0 en 3 jaar ƒ 0,00

Omdat in de volkstelling vrijwel geen leeftijden staan, kan het betaalde hoofdgeld een indicatie zijn van de leeftijd van de kinderen. Het hoofd van het huishouden was belastingplichtig voor de inwonenden, vrij en onvrij.

Het volledige overzicht hoofdgeld 1805-1818 staat op www.allesurinamers.org

 

Combinatie

De persoonsnaam is de enige manier van samenvoegen van deze drie bronnen. 

Het aantal keren dat de naam van het gezinshoofd en de naam van de huiseigenaar overeenstemt is 767. Daarnaast bezaten 83 niet gezinshoofden een huis. Dus niet alle gezinshoofden zijn huiseigenaar en niet alle huiseigenaren zijn gezinshoofd.

Van de 850 huiseigenaren bezitten er 595 maar 1 huis, vrijwel zeker hun woonhuis. Dat bijna een derde van de gezinshoofden tevens huiseigenaar is, betekent dus dat tweederde van de gezinnen in een huurhuis woont. Maar zoveel adressen zijn er niet, hetgeen betekent dat een groot deel van de vrije bevolking in erfwoningen verbleef.

 

Van de 850 huiseigenaren zijn er 582 eenpersoonshuishoudens.

Literatuur

Rosemarijn Hoefte en Jean Jacques Vrij, ‘Free black and coloured women in early nineteenth century Paramaribo, Suriname’ in: Beyond bondage. Free women of color in the Americas, editors D.B. Gasper, D. Clark Hine (University of Illinois Press, Chicago, 2004), p.145-168.