Transporten Paramaribo

door dr. Henk Muntjewerff, 2017-2020.

 

Van ieder perceel in Suriname bestond er:

een kaart, (perceel tekening met oppervlakte erf)

een warrant, (volmacht van Gouvernement tot uitgifte van het erf)

een transport, (akte van overdracht van het erf )

 

Het Domeinkantoor zorgde voor de tekeningen. Zie NAS inv.nr.19 (1743-1983).

Het Hypotheekkantoor hield de transport- en hypotheekregisters bij. Zie NAS inv.nr.41 (1821-1966) en beheerde de hypotheekakten. Zie NAS,  inv.nr.42 (1699-1982).

 

De transportakten werden opgenomen in de protocollen van het Hof van Politie.

De boekhouder en cassier van het Hof van Politie gaf van elk transport bericht in de Surinaamsche Courant. C.F. Steinhard (1764- 18 februari 1828) was tot aan zijn overlijden de b.c. en werd opgevolgd door zijn neef Ph. Steinhard als provisioneel b.c. Vanaf eind 1828 was Wentholt, de secretaris van het Gemeentebestuur, daarvoor verantwoordelijk. Dit hing samen met het transportrecht, een belasting die door het Gemeentebestuur werd geheven.

 

Register van Transporten

Uit de periode 1818-1824 is een register van transporten bewaard gebleven in het archief van Financiën, inv.nr.337. Zie tevens uitleg bij huurwaarde 1817.

In de huurwaarde registers van 1827 en 1830 zelf staan ook transporten vermeld.

Het register van transporten was een onderdeel van de administratie van de Gemene Weide ten behoeve van de bepaling van de huurwaarde van huizen en erven.

 

Reconstructie

Ter controle en als aanvulling van de concordans is geprobeerd de getranscribeerde huurwaarde registers van 1830 en 1837 met elkaar te verbinden door middel van een reconstructie van de transporten van huizen en erven gedurende die periode.

Voor die reconstructie is gebruik gemaakt van de rijke krantencollectie. In het Nationaal Archief Suriname ontbreekt van de Surinaamsche Courant de volledige jaargang van 1831, terwijl in Delpher.nl de volledige jaargang van 1836 ontbreekt. (periode 1830-1839). Dankzij Philip Dikland kon 1836 worden toegevoegd aan de tabel en zijn de overige jaren gecontroleerd met zijn krantenbestand.

In plaats van te bladeren door de kranten heb ik eerst gezocht op 'transporten' en 'transport', vervolgens op 'vendumeester' en 'exploicteur' en tenslotte op 'veilingen'.

Op basis van Philip Dikland, Surinaamse Couranten 1782-1945, bouwkundige berichtgeving,  konden ook de transporten in de periode 1817-1829 worden meegenomen. Zo ontstond een overzicht van de Oude Wijk in de periode 1817-1836. Aangevuld met een overzicht van de Nieuwe Wijk voor de periode 1937-1945 uit de krantencollectie van de KB. De vaak in de couranten ontbrekende Oude Wijk huisnummers zijn door mij aangevuld met behulp van de huurwaarde registers.

Tevens is op dezelfde wijze een overzicht gemaakt voor de periode 1783-1816, met dit verschil dat het hier voornamelijk verkoop advertenties betreft. De ontbrekende Wijk nummers zijn door mij zoveel als mogelijk aangevuld.

 

Veilingen

Veel erven in Paramaribo wisselden van eigenaar door middel van een publieke veiling van het vastgoed, verzorgd door de vendumeester, voor particulieren, en de weeskamer. Daarnaast had je nog de exploicteur of gerechtsdeurwaarder die zijn eigen veilingen hield.

Vanaf 1834 stond daags na de veiling de koopsom van het vastgoed in de krant vermeld.

Tussen de veiling en het transport kon wel een paar maanden tijd zitten.

Vooral vastgoed van onbeheerde boedels (weeskamer en exploicteur) stond soms jarenlang te koop, keer op keer werden er veilingen gehouden waarop niet geboden werd. In de tabel is dan alleen de laatste succesvolle veiling opgenomen.

Van een veiling of transport waren vaak meerdere dagen lang en in verschillende kranten advertenties geplaatst. De informatie uit al die advertenties is samengevoegd tot één record in de tabel, waarbij de datum van de krant slechts bedoeld is ter controle met de gegevens van Philip Dikland.

 

Huurwaarde en transport

Voor de periode 1817-1832 beschikken we nu over twee methoden voor het bepalen van de eigenaar van een huis en erf. De jaarlijks betaalde huurwaarde belasting en de overdracht van het eigendom. Helaas is het niet zo dat beiden naadloos op elkaar aansluiten, daarvoor zijn verschillende oorzaken aan te geven:

1.Wanneer de eigendomsoverdracht in de tweede helft van het jaar plaatsvond, had de oude eigenaar de belasting al betaald en zien we de nieuwe eigenaar pas het volgende jaar in de huurwaardetabel verschijnen.

2.Wanneer de nieuwe eigenaar naliet de overdracht bij de Gemene Weide te melden, dan bleef de oude eigenaar de belasting verschuldigd. Al of niet in samenspraak tussen de eigenaren kon dit soms enkele jaren duren.

3.Wanneer de nieuwe eigenaar het huis en erf had verworven via een publieke veiling dan kon het zijn dat hij al enkele jaren belasting betaalde voordat het transport plaatsvond.

4.Wanneer binnen een jaar meerdere opeenvolgende eigenaren optraden, dan zien we die niet terug in de huurwaardetabel. Er werd maar door één eigenaar per jaar belasting betaald.

5.Wanneer iemand anders dan de eigenaar de belasting betaalde, staat dat in het kasboek en grootboek van de Gemene Weide keurig vermeld. Vaak werd dat later toch de nieuwe eigenaar. Bij boedels ging het meestal om een familielid dat de belasting betaalde.

omschrijving van het perceel

van hout getimmerd:

huis

huis en erf

huis en erf met daarop staande gebouwen

huis en tuin

opstal(len) van het erf (gebouw(en) ; alles behalve het perceel zelf)

kamer (woning van één kamer groot, erfwoning)

woning

woonhuis

huis verdeeld in 2 woningen

huis en erf, verdeeld in 4 kamers

huis verdeeld in 3 kamers

achtergebouw(en)

zijgebouw(en)

een halfdak (in gebruik als waschhuisje, keuken of negerhuis)

een gevelend huis (huis met topgevel)

 

van steen gemetseld:

met keuken en put

erf met steenen voeten (vanaf februari 1821, waarvan het houten huis verbrand is)

met regenbak

gemetzelde kom tot een menagerie (1818) (keuken ?)

 

grond:

erf

erf met daarop staande gebouwen

bloot erf (eigendom van het erf, maar een ander heeft het vruchtgebruik)

vererfpacht erf (jaarlijkse pacht verschuldigd aan grondeigenaar)

onbebouwd erf

ledig erf (leeg, onbebouwd)

bebouwd erf (dwz met gebouwen)

tuin

tuin met daarop staande gebouwen

Combé

moes thuin (in Combé)

stuk land (in Combé)

grond (in Combé)

het geaccrocheerde erf, over de Sommelsdijksche kreek (in eigendom verbonden met het erf aan de Gravenstraat)

 

naar functie:

negerhuizen / negerwoningen (achtergebouwen of erfwoningen)

loods

pakhuis(zen)

magazijn(en)

winkel

een blok huizen of zogenaamde koopman kamers

locatie:

aan de straat

op de hoek

nieuwe uitleg (1783-1817)

op Combé

Brand 1821

Onbebouwd bleven op last van de overheid na brand 1821:

de oostzijde Heiligeweg tot aan Quartarolisstraat

de gehele Quartarolisstraat, beide zijden

de zuidzijde Keizerstraat, vanaf Knuffelsgracht tot aan Klipstenenstraat

de oostzijde Klipstenenstraat, van Keizerstraat tot aan Heiligeweg

 

wijk La.B nos. 187-202, 176-186, 128, 129, 131, 132; 203, 204, 205

bron: Surinaamsche Courant, 17 september 1821